منفی کردن فعل‌ها

Fiilleri olumsuzlaştırma

منفی کردن افعال در زبان ترکی استانبولی امکان اشاره به معنی کاملا برعکس فعل یا عدم توانایی در اجرای عمل را نشان می‌دهد. در زبان ترکی همه‌ی افعال در همه زمان‌ها با اضافه کردن پسوند منفی‌ساز به فعل امر منفی می‌شوند، اما پسوند منفی در زمان‌های مختلف کمی با هم متفاوت هستند به همین دلیل نحوه منفی کردن افعال در زمان‌های متفاوت را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

پسوند منفی‌ساز زمان حال ساده

Şimdiki zaman olumsuz eki

در زمان حال ساده برای منفی کردن، پسوندهای منفی mı/mi/mu/mü را به فعل امر (ریشه‌ی فعل) اضافه می‌کنیم و بعد از آن پسوند زمان حال ساده‌ی " yor " را می‌نویسیم. جدول زیر نحوه درست استفاده از این پسوندها را با توجه به آخرین حرف صدادار واژه نشان می‌دهد:

پسوند منفی زمان حال ساده	آخرین حرف صدادار کلمه
mı	a-ı
mi	e-i
mu	o-u
mü	ö-ü

Gitmiyor

نمی‌رود

Çalışmıyor

کار نمی‌کند

Uyumuyor

نمی‌خوابد

Yürümüyor

راه نمی‌رود

برای ساخت منفی زمان حال ساده این فرمول را در نظر بگیریم.
ضمایر شخصی متصل+ yor + پسوند منفی mı/mü/mu/mü + فعل امر (ریشه فعل)

توجه

همانطور که می‌دانید در زمان حال ساده باید حرف صدادار "a" و "e" را از آخر فعل‌های امر حذف کنیم بعد هر آن چه که باقی می‌ماند را به عنوان ریشه‌ی فعل در نظر بگیریم و پسوند اضافه کنیم. البته این تغییرات فقط در حالت مثبت فعل انجام می‌شود و حالت منفی شامل حذف حرف a و e نمی‌شود.
برای مثال در فعل Bekle باید حرف e حذف شود و ریشه را bekl در نظر بگیریم، و با اضافه کردن iyor ( طبق تقسیم بندی حروف صدادار)
فعل bekliyor به معنای منتظر می‌ماند را می‌سازیم. اما در حالت منفی e از آخر فعل حذف نمی‌شود و فعل "منتظر نمی‌ماند" به شکل beklemiyor ساخته می‌شود.

منفی کردن سایر زمان‌ها

Diğer zamanların olumsuzu

همه‌ی زمان‌ها به جز زمان حال ساده و زمان گسترده، با ma یا me منفی می‌شود.
ضمایر شخصی متصل + پسوند زمان آینده/گذشته/روایت + پسوند منفی ma/me + فعل امر (بن فعل)

Gitmeyecek

نخواهد رفت

Gitmedi

نرفت

Gitmemiş

نرفته

منفی کردن زمان گسترده

در زمان گسترده دو نوع پسوند برای منفی کردن داریم. یکی پسوند ma/me که پیشتر با آن‌ها آشنا شدیم و دیگری maz/ mez است که برای ضمیرهای شخصی sen/o/siz/onlar می‌آید. یعنی نمی‌توانیم پسوند منفی maz یا mez را برای ضمایر اول شخص مفرد یا جمع بیاوریم، همانطور پسوند منفی ma/me را برای ضمیرهای sen ,o ,siz ,onlar قابل استفاده نیست. جدول زیر نحوه درست استفاده از این پسوندها را نشان می‌دهد: