فعل مرکب در زبان ترکی استانبولی

فعل مرکب در زبان ترکی استانبولی

Birleşik fiil

در این درس به بررسی افعال مرکب، نحوه ساخت و کاربردهای آن در زبان ترکی استانبولی می‌پردازیم.

  1. خانه
  2. ترکی استانبولی
  3. آموزش گرامر
  4. فعل
  5. فعل مرکب

فعل مرکب

Birleşik fiil

فعل مرکب در زبان ترکی استانبولی، فعلی است که از دو یا چند واژه مستقل ساخته شده است. ممکن است یکی یا هر دوی واژه‌هایی که فعل مرکب را می‌سازند، فعل باشد. فعل‌های مرکب در سه دسته مورد بررسی قرار می‌گیرند:

  1. مرکب با قاعده
  2. مرکب با فعل کمکی
  3. مرکب اصطلاحی

فعل‌های مرکب با قاعده

فعل مرکبی است که با قاعده خاص ساخته می‌شود. فعل‌های مرکب با قاعده همیشه پیوسته نوشته می‌شوند. در این حالت فعل مرکب به فعل اصلی معناهای توانایی، زود تمام شدن (سرعت و فرزی)، مدت و نزدیکی به وقوع فعل و ... را می‌بخشند. گاهی اوقات فعل‌های مرکب با دور شدن از معنای اصلی خود، دیگر معنای بن اصلی فعل را نمی‌دهند. در ادامه به بررسی یک به یک این حالت‌ها می‌پردازیم:

1 - توانایی

با اضافه کردن پسوند کمکی " abil/ebil" به یک فعل، حالت "احتمال" یا " توانایی" آن فعل ساخته می‌شود. در صورتی که فعل با پسوند سوالی همراه شود، معنای "خواهشی" به فعل می‌دهد.

Bugün misafir gelebilir.

امروز ممکن است مهمان بیاید. (احتمال دارد مهمان بیاید)

Girebilir miyim?

می‌توانم وارد شوم؟ (اجازه هست وارد شوم؟)

2 - زود تمام شدن (سرعت و فرزی)

با اضافه کردن پسوندهای ıver/iver/uver/üver به فعل معنای سرعت، فرزی، راحتی و سهولت را می‌دهد.

Öğretmenimiz zor soruyu çözüverdi.

معلممان سوال سخت را حل کرد. (به راحتی حل و کرد و تمامش کرد.)

در مثال بالا معنای "راحتی و سهولت" را می‌دهد.

شکل منفی از فعل‌های مرکب فرزی و سرعت به دو شکل ساخته می‌شود.

  1. پسوند منفی ساز ma و me یا بعد از فعل اصلی یا بعد از فعل کمکی می‌آید.
  2. یا پسوند منفی ma و me بعد از فعل اصلی و قبل از پسوند iver می‌آید.

Alıvermedi

(زود) برنداشت

Almayıverdi

(زود) برنداشت

3 - مدت

فعل‌های مدت دار یا ادامه دار با گرفتن پسوندهای edur ،ekal ،egel به فعل اصلی، بیانگر تمام نشدن و ادامه داشتن عمل فعل خواهند بود.

Koltuğun üzerinde uyuyakalmış.

روی مبل خوابش برده. (هنور خواب است)

Bu gelenek nesilden nesile süregelmiş.

این سنت از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. (هنوز هم منتقل می‌شود.)

نکته

فعل‌های مدت دار حالت منفی ندارند.

4 - نزدیکی به وقوع فعل

با اضافه کردن پسوند eyaz به فعل اصلی ساخته می‌شود. به فعل معنای " کم مانده بود که ..." می‌دهد.

Bir genç havuzda boğulayazdı.

کم مانده بود یک جوان در استخر غرق بشود.

Kardeşim yürürken düşeyazdı.

خواهرم راه که می‌رفت کم مانده بود زمین بخورد.

نکته

فعل مرکب نزدیکی به وقوع فعل، حالت منفی ندارد.

فعل مرکب با فعل کمکی

از ترکیب اسم با فعلهای کمکی etmek, olmak, kılmak, eylemek , buyurmak فعل‌های جدیدی ساخته می‌شود.

Sevdiğim için bu mesleği tercih ettim.

چون دوست داشتم این شغل را ترجیح دادم.

tercih etmek (ترجیح دادن) از ترکیب اسم tercih به معنای ترجیح و فعل کمکی etmek ساخته شده است.

Sınavdan yüksek puan alınca mutlu oldu.

وقتی امتحانش را نمره‌ی بالا گرفت خوشحال شد.

فعل mutlu olmak (خوشحال شدن) از ترکیب اسم mutlu به معنای حوشحال و فعل کمکی olmak ساخته شده است.

نکته

فعل‌های مرکبی که با فعل کمکی ساخته می‌شوند معمولا به صورت جدا نوشته می‌شوند اما اگر اسمی که با فعل‌های کمکی فعل مرکب می‌سازد باعث اُفت صدا شود، اسم به فعل کمکی می‌چسبد.

Ayrılığın acısını derinden hissetti. (his + etmek → hissetmek)

درد جدایی را عمیقا حس کرد.

فعل مرکب اصطلاحی

افعال مرکب اصطلاحی در زبان ترکی فعل‌هایی هستند که از ترکیب دو لغت ساخته شده و معمولا از معنای واقعی‌شان دور شده‌اند. در این حالت واژه‌ها دیگر معنی اصلی‌شان را نمی‌دهند و با هم تشکیل یک اصطلاح را می‌دهند.

Odunların depoya taşınmadığını görünce küplere bindi.

وقتی دید هیزم‌ها به انبار برده نشده ‌اند، عصبانی شد.

در اینجا دو لغت küp (به معنای مکعب) و binmek (به معنای سوار شدن) با هم ترکیب شده و یک واژه جدیدی را ساخته اند که معنای عصبانی شدن می‌دهد.

Masanın üzerindeki gazetelere göz gezdirdi.

به مجله‌های روی میز نگاه انداخت.

در اینجا دو لغت göz (به معنای چشم) و gezdirmek (به معنای گرداندن) با هم ترکیب شده و یک واژه جدیدی را ساخته اند که معنای نگاه انداختن می‌دهد.

مطالب مرتبط

بخش قبل
فعل مرکب در زبان ترکی استانبولی
بخش بعد
نرم افزار زبان بیاموز

مکالمه، داستان، واژه آموزی و گرامر در زبان بیاموز

هرچیزی که برای یادگیری ترکی استانبولی لازم داری در نرم افزار بیاموز پیدا میکنی!
  • جعبه لایتنر، انواع فلشکارت و آزمون
  • مکالمه، داستان و آموزش شنیداری
  • گرامر و لغت دانی
  • دیکشنری رایگان آفلاین
همین الان دانلود کن  
دانلود اپلیکیشن آموزشی + دیکشنری رایگان