حالت مجهول

Passiv

حالت مجهول، حالتی است که در آن به فاعل جمله اشاره نمی‌شود یا تاکید جمله از فاعل حذف می‌شود. از جملات مجهول در مواردی استفاده می‌شود که فاعل جمله ناشناخته است یا هویت او اهمیتی ندارد. در این جملات تاکید معمولا بر روی عمل انجام شده است. در این درس با ساختار جملات مجهول در زبان آلمانی آشنا خواهیم شد.

کاربردهای حالت مجهول

از حالت مجهول فرآیندی (Vorgangspassiv) معمولا برای تاکید بر روی عمل انجام‌شده (به جای تاکید بر روی انجام‌دهنده عمل) استفاده می‌شود. در این حالت کسی که عمل را انجام داده بی‌اهمیت یا ناشناخته است. به مثال های زیر توجه کنید:

Ein Mann wurde angefahren.

یک مرد زیر گرفته شد. [تصادف کرد.]

از فعل "werden" در زمان گذشته کامل به‌همراه شکل سوم فعل "anfahren" استفاده شده‌است.

Jetzt wird der Mann ins Krankenhaus gebracht.

حالا مرد به بیمارستان برده می‌شود.

از فعل "werden" در زمان حال به‌همراه شکل سوم فعل "bringen" استفاده شده‌است.

در مثال های بالا مهمترین اطلاعات جمله این است که کسی زیر گرفته شده (اینکه به وسیله چه کسی این کار انجام شده قید نشده) و به بیمارستان برده می‌شود (اینکه به وسیله چه کسی یا چیزی به بیمارستان برده می‌شود قید نشده‌است.)
در جملات مجهول حالتی (Zustandspassiv)، جمله به شرح یا توصیف حالت یا وضعیت بعد از انجام کار می‌پردازد. به مثال زیر توجه کنید:

Er ist verletzt.

مرد آسیب دیده است.

ساختار گرامری حالت مجهول

جملات مجهول می توانند یکی از دو ساختار مجهول فرآیندی (Vorgangspassiv) یا مجهول حالتی (Zustandspassiv) را داشته باشند. هر یک از این حالات ساختار گرامری خاص خود را دارند.

مجهول فرآیندی - Vorgangspassiv

برای ساختن جملات در حالت مجهول فرآیندی به صورت زیر عمل می‌کنیم:
فاعل جمله + شکل صرف‌شده از فعل werden + (مفعول) + شکل سوم فعل اصلی
البته این ساختار ممکن است در زمان‌های مختلف بسته به وجود افعال کمکی در جمله تغییر کند. جدول زیر ساختار جملات مفعول فرآیندی را در زمان‌های مختلف نشان می‌هد:

زمان	جمله در حالت مجهول
حال ساده	Der Mann wird verletzt.
حال کامل	Der Mann ist verletzt worden.
گذشته ساده	Der Mann wurde verletzt.
گذشته کامل	Der Mann war verletzt worden.
آینده	Der Mann wird verletzt werden.
آینده کامل	Der Mann wird verletzt worden sein.

مجهول حالتی - Zustandspassiv

برای ساختن جملات در حالت مجهول حالتی به صورت زیر عمل می‌کنیم:
فاعل جمله + شکل صرف‌شده از فعل sein + شکل سوم فعل اصلی
البته این ساختار ممکن است در زمان های مختلف بسته به وجود افعال کمکی در جمله تغییر کند. جدول زیر ساختار جملات مفعول حالتی را در زمان‌های مختلف نشان می‌هد:

زمان	جمله در حالت مجهول
حال ساده	Der Mann ist verletzt.
حال کامل	Der Mann ist verletzt gewesen.
گذشته ساده	Der Mann war verletzt.
گذشته کامل	Der Mann war verletzt gewesen.
آینده	Der Mann wird verletzt sein.
آینده کامل	Der Mann wird verletzt gewesen sein.

افعالی که حالت مجهول ندارند

به صورت کلی افعالی که دارای مفعول مستقیم یا آکوزاتیو (Akkusativ) نیستند را نمی‌توان در حالت مجهول استفاده کرد. این افعال شامل افعال زیر می شوند:
1. تمام افعالی که در زمان‌های کامل از فعل کمکی sein (به جای haben) استفاده می‌کنند. (مثلا gehen، laufen، fahren، fliegen و ...)

افعال با دو فعل کمکی

برخی از افعال آلمانی مانند fahren می توانند با هر دو فعل کمکی sein و haben استفاده شوند. در این صورت، معمولا معنی و کاربرد فعل در هر حال متفاوت است. به مثال های زیر توجه کنید:

Ich fuhr selber nach Berlin.

من خودم (با ماشین) به برلین رفتم.

فعل "fahren" (با ماشین رفتن) با فعل کمکی sein می‌آید و نمی‌تواند در حالت مجهول استفاده بشود.

Mein Vater fuhr mich nach Berlin.

پدرم من را (با ماشین) به برلین رساند.

فعل "fahren" (با ماشین رساندن) با فعل کمکی haben می‌آید و می‌تواند در حالت مجهول استفاده بشود.

در مثال‌های بالا، در مثال اول فعل fahren به معنای (با ماشین) رفتن و در مثال دوم به معنای (با ماشین) رساندن است. این فعل در کاربرد اول با فعل کمکی sein و در کاربرد دوم با فعل کمکی haben می‌آید. طبیعتا می توان در حالت دوم فعل را به صورت مجهول هم استفاده کرد (چون مفعول مستقیم دارد).

2. تمامی افعال انعکاسی. هیچ یک از افعال انعکاسی (با توجه به اینکه مفعول آن‌ها همان فاعل است) نمی‌توانند به صورت مجهول آورده شوند.
3. بقیه افعالی که مفعول مستقیم ندارند مثل: schlafen (خوابیدن)

افعال با مفعولی که حالت مجهول ندارند

دسته محدودی از افعال هستند که با وجود داشتن مفعول مستقیم به صورت مجهول استفاده نمی‌شوند (معمولا به این دلیل که مفهومی در این حالت ندارند.) این افعال معمولا در معادل‌های فارسی هم حالت مجهول ندارند. برخی از مهمترین این افعال، افعالی مانند haben (داشتن)، kennen (شناختن)، wissen (دانستن)، es gibt (وجود داشتن) و ... هستند. به مثال زیر توجه کنید:

Ich habe einen Hund. (اشتباه: Ein Hund wird gehabt.)

من یک سگ دارم. (اشتباه: یک سگ داشته شده است.)

استفاده از "haben" (داشتن) در حالت مجهول غیرممکن است.

Ich weiß die Antwort. (اشتباه: Die Antwort wird gewusst.)

من جواب را می‌دانم. (اشتباه: جواب دانسته شده است.)

استفاده از "wissen" (دانستن) در حالت مجهول غیرممکن است.

تبدیل جمله از حالت معلوم به مجهول

برای تبدیل یک جمله در زبان آلمانی از حالت معلوم به مجهول به صورت زیر عمل می‌کنیم:
- مفعول مستقیم یا آکوزاتیو جمله به فاعل تبدیل می‌شود.
- فاعل جمله حذف می‌شود، یا به همراه von (توسط) در حالت مفعولی غیرمستقیم یا داتیو آورده می‌شود.
- شکل صرف‌شده از فعل werden در جایگاه دوم قرار می‌گیرد و فعل اصلی به صورت شکل سوم در انتهای جمله می آید.

جدول زیر مقایسه این دو حالت را نشان می‌دهد:

شکل سوم فعل	مفعول	فعل صرف شده	فاعل	حالت
	den Mann.	verletzt	Jemand	معلوم
verletzt.	(von jemandem)	wird	Der Mann	مجهول