زمان گذشته مشخص در زبان ترکی استانبولی
Belirli geçmiş zaman
در این درس به معرفی زمان گذشته (Belirli geçmiş zaman) مشخص در زبان ترکی استانبولی و بررسی کاربردها و قواعد گرامری آن می‌پردازیم.
زمان گذشته مشخص
Belirli Geçmiş zaman
زمان گذشته در ترکی استانبولی به دو شکل بیان می‌شود. یکی گذشته‌ی معلوم یا مشخص که از اتفاق افتادن فعل مطمئن هستیم و یکی گذشته‌ی نامشخص که جلوتر درباره‌ی آن خواهیم خواند.
در زمان گذشته‌ی مشخص فعل در گذشته صورت گرفته است و پایان یافته است و گوینده شاهد انجام فعل بوده است. در زمان گذشته‌ی مشخص "قطعیت" وجود دارد. زمان گذشته هم مانند سایر زمان‌ها در زبان ترکی استانبولی، پسوند خاصی دارد.
به فرمول زیر دقت کنید:
ضمایر متصل + dı di du dü + فعل امر
علاوه بر پسوندهای dı di du dü برای زمان گذشته، پسوندهای "tı ti tu tü" به عنوان پسوند زمان گذشته، برای فعل‌هایی می‌آید که دقیقا آخرین حرف آن‌ها یکی از حروف f s t k ç ş h p باشد.
این 8 تا حرف بی‌صدا را به عنوان عبارت "fıstıkçı şahap" به معنی " شهاب پسته فروش" هم می‌توانید حفظ کنید.
به مثال‌های زیر توجه کنید، همه‌ی فعل‌ها با پسوندهای "tı ti tu tü" گذشته شده‌اند.
تمام شد
دوید
افتاد
تعریف کرد
زمان گذشته با ma/me منفی می‌شود. برای تشخیص پسوند منفی درست در زمان گذشته کافیست به آخرین حرف صدادار کلمه دقت کنید. اگر آخرین حرف صدادار از حروف صدادار ضخیم (kalın) بود از پسوند "ma" و اگر آخرین حرف صدادار از حروف سبک (ince) بود از پسوند "me" استفاده می‌کنیم.
| پسوند زمان گذشته | پسوند منفی | آخرین حرف صدادار فعل امر |
|---|---|---|
| dı | ma | a - ı - o - u |
| di | me | e - i - ö - ü |
حال، به مثال‌هایی که با جدول بالا ساخته شده است دقت کنید.
برنداشت
نرفت
uyumadı
نخوابید
yorulmadı
خسته نشد
üzülmedi
ناراحت نشد
نکته
در زمان گذشته مشخص، برای پسوند زمانی که بعد از پسوند منفی می‌آید فقط dı/di را می‌نویسیم.
ma → dı
me → di
در نتیجه بقیه‌ی پسوندها در اینجا کاربردی ندارند.
ضمایر متصل در زمان گذشته
ضمایر متصل در زمان گذشته با تمام ضمیرهایی که تا به حال شناخته ایم متفاوت هستند. دقت کنید که برای ضمیرهای متصل زمان گذشته از دیگر ضمیرهای متصل (ملکی، زمان حال) استفاده نکنیم.
| ضمیر متصل زمان گذشته | ضمیر جدا |
|---|---|
| m | Ben |
| n | Sen |
| - | O |
| k | Biz |
| nız-niz-nuz-nüz | Siz |
| lar-ler | Onlar |
پسوند سوالی در زمان گذشته
زمان گذشته مشخص در جمله‌های اسمی
İsim cümlelerinde belirli geçmiş zamanیکی دیگر از کاربردهای مهم پسوندهای زمان گذشته‌ی ساده، برای ساختن جمله‌های اسمی در زمان گذشته است. به این صورت که بعد از اسم، پسوند زمان گذشته را می‌آوریم و معنی " بودن" در فارسی را در جمله‌ها ایجاد می‌کنیم.
نکته
علااوه بر پسوندهایی که گفته شد، 4 پسوند دیگر هم وجود دارد که برای اسم‌هایی می‌آید که آخرین حرف آن‌ها صدادار باشد.
ydı
ydi
ydu
ydü
پسوندهایی که "y" میانجی دارند برای اسم‌هایی به کار می‌روند که آخرین حرف آن‌ها صدادار باشد.
| پسوند زمان گذشته برای کلمه‌هایی که آخرین حرف آن‌ها صدادار باشد | آخرین حرف کلمه |
|---|---|
| ydı | a - ı |
| ydi | e - i |
| ydu | o - u |
| ydü | ö - ü |
Sen çalışkandın.
تو فعال بودی.
Biz evdeydik.
ما در خانه بودیم.
Siz evliydiniz.
شما متاهل بودید.
Onlar öğretmendiler.
آن‌ها معلم بودند.
توجه
در سوم شخض جمع اگر نهاد جمله جاندار باشد استفاده از پسوند جمع اختیاری است اما اگر نهاد جاندار نباشد پسوند جمع به کار نمی‌رود.
Kitaplar masadaydı نیازی نیست از (lar) استفاده کنیم.
به علاوه، از آنجائی که جمله‌های اسمی را با değil منفی می‌کنیم، برای گذشته کردن جمله‌های منفی هم باید پسوند گذشته را به değil اضافه کنیم.
نکته
در سوم شخص جمع برای منفی، ابتدا پسوند جمع را به değil اضافه می‌کنیم سپس پسوند زمان گذشته.
