مدرسه رفتن در آلمان برای همه کودکان شش سال به بالا اجباری است. مقررات مربوط به مدرسه در هر ایالتی متفاوت است. کوتاه‌ترین دوره تحصیل اجباری ۹ سال و بلندترین دوره آن ۱۳ سال است که دوره آمادگی برای کار را هم در بر می‌گیرد. بیشتر کودکان در آلمان به مدارس دولتی می‌روند که شهریه ندارد. از مدارس دیگر می‌توان مدارس والدورف را نام برد که به مدارس اشتاینر نیز معروف است. نام این مدارس از موسس آن رودولف اشتاینر گرفته شده است. در این مدارس کارهای هنری و عملی مانند نقاشی، موسیقی و مهارت‌های اجتماعی آموخته می‌شود. نمره به کودکان داده نمی‌شود. در سطح دوم این مدارس، منطق انتقادی و فهم و ادراک حسی در دانش آموزان تقویت می‌شود. مدارس با متود مونته سوری نوع دیگری از مدارس ابتدایی است. در این مدارس دانش آموز آزاد است در هر زنگی در هر کلاسی دوست دارد به فعالیت بپردازد و معلم تنها به عنوان راهنما بالای سر دانش آموزان می‌ماند و آنها را راهنمایی می‌کند. مدارس Free Alternative School نیز نوعی مدرسه آزاد است که وابستگی به دولت ایالتی ندارد. برخی والدین نیز کودکان خود را به مدارس مذهبی کاتولیک یا پروتستان می‌فرستند. مدارس بین‌المللی و مدارس تیزهوشان نیز برای دانش‌آموزان در دسترس است.
نکته جالب توجه این است که تحصیل در خانه (Homeschooling) در آلمان غیرقانونی است و خانواده‌هایی که دوست دارند کودکانشان به این روش درس بخوانند معمولا از این کشور مهاجرت می‌کنند.

مقطع پیش دبستانی (Kindergarten) مقطعی غیراجباری است. کودکان از 2 تا 5 سالگی می‌توانند در این مقطه تحصیل کنند. به موسسات و مدارس مربوط به این مقطع به آلمانی Vorschule می‌گویند. برخلاف مدارس اجباری این پایه در کشور آلمان پولی است.

دانش‌آموزان از شش سالگی تا 10 سالگی (در برلین و براندربورگ تا 12 سالگی) در 6 سطح در مقطع ابتدایی (Primary School) تحصیل می‌کنند. طول این دوره از 4 تا 6 سال متغیر است. در آخرین سال از این دوره یعنی سطح 5 یا 6 دانش آموزان باید با کمک و توصیه‌های والدین و معلمان تصمیم بگیرند چه رشته‌ای را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. به این دوره شناسایی یا جهت‌گیری (orientation phase) می‌گویند.

بعد از پایان دوره ابتدایی، دانش‌آموزان می‌توانند از بین 5 نوع مدرسه یکی را برای گذراندن مقطع متوسطه امتحان کنند. دانش‌آموزانی که نمره بالاتری در مقطع ابتدایی کسب کرده‌اند معمولا به مدارس Gymnasium (به انگلیسی Grammar school) می‌روند. این دانش‌آموزان می‌توانند بعد از دیپلم به دانشگاه بروند. بعد از پایان این دوره، یعنی بعد از گذراندن سطح 12 یا 13، آزمونی از دانش‌آموزان گرفته می‌شود و بعد از قبولی به آنها مدرک دیپلم Abitur داده می‌شود. دانش‌آموزانی که در پایان دوره ابتدایی نمره متوسطی کسب کرده باشند می‌توانند به مدارس Realschule بروند؛ این مدارس هم آکادمیک هستند منتهی دروس ساده‌تر و سطح دانش‌آموزان متوسط است. آنها در سن 10 یا 11 سالگی وارد این مدارس می‌شوند و در 16 یا 17 سالگی فارغ‌التحصیل می‌شوند. مدرکی که در این نوع مدارس به دانش‌آموزان داده می‌شود مدرک تخصصی در حرفه است و به نام Master Craftsman’s diploma شناخته می‌شود که معادل دیپلم در بسیاری از کشورهاست. دانش‌آموزانی که از کشورهای دیگر دیپلم گرفته‌اند نمی‌توانند در دانشگاه‌های آلمان پذیرش شوند و باید با گذران دوره تحصیلی مدرک خود را جایگزین کنند. نوع دیگری از مدارس متوسطه Fachoberschule هستند که مدارس متوسطه تخصصی هستند. در این مدارس به دانش‌آموزان یک تخصص را در دو سطح نظری و عملی می‌آموزند. بعد از سطح 10 تا سطح 12 یا 13 به دانش‌آموزان مدرک فارغ‌التحصیلی اعطا می‌شود. مدارس راهنمایی Mittelschule نیز نوعی دیگر از مدارس در مقطع متوسطه است. این نوع مدارس نسبت به مدارس دیگر از کم‌ترین سطح آکادمیک برخوردارند. مشابه این نوع مدارس مدارس Hauptschule هستند که مدارس سطح 2 محسوب می‌شوند. دانش‌آموزانی که به این مدارس می‌روند در 15 تا 17 سالگی فارغ‌التحصیل می‌شوند. مدارس جامع یا Gesamtschule مدارسی هستند که دانش‌آموزان با هر سطح علمی می‌توانند وارد شوند.
بعد از گذراندن دوره تحصیلی در هر کدام از این مدارس متوسطه دانش‌آموزان می‌توانند به مدارس فنی و حرفه‌ای Berufsschule بروند. دوره‌های این نوع مدارس 2 تا 3.5 سال است و هفته‌ای دو بار کلاس‌های تئوری دارد. باقی روزها دانش‌آموزان در کارگاه یا کارخانه‌ای با حقوق استخدام می‌شوند و کار عملی را یاد می‌گیرند.
آموختن زبان خارجی در دوره متوسطه اجباری است. در مدارس Gymnasium آموختن زبان لاتین به عنوان زبان خارجی اول و یک زبان خارجی دیگر اجباری است. در سایر مدارس رایج‌ترین زبان خارجی انگلیسی و بعد از آن فرانسه، اسپانیایی و یونانی است.

دانشگاه‌های آلمان از سطح علمی بسیار بالایی برخوردار هستند. شش دانشگاه از 100 دانشگاه برتر دنیا در آلمان است. بیشتر دانشگاه‌ها در آلمان عمومی (Public) هستند و هر ترم حدودا 60 تا 200 یورو شهریه می‌گیرند که این هزینه بیشتر شامل سرویس رفت و آمد و هزینه غذا در کافه تریاها می‌شود. به همین منظور اکثر مردم آلمان به دانشگاه می‌روند و تحصیل کرده هستند. سیستم دوگانه تحصیلی یعنی نظری-عملی در آلمان طرفداران بیشتری دارد تا کشورهای دیگر و بیشتر آلمانی‌ها حضور در این دانشگاه‌ها را ترجیح می‌دهند تا دانشگاه‌های صرفا آکادمیک.

در آلمان به طور کلی دانشگاه‌ها را به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنند؛ واژه دانشگاه (Universität) به موسسه‌هایی آموزشی اطلاق می‌شود که مدارک آکادمیک (از کارشناسی تا دکترا) به دانشجویان اعطا می‌کنند. باقی موسساتی که مدارک و گواهینامه‌های دیگر به دانشجویان می‌دهند با واژه عمومی Hochschule (معادل کالج یا موسسه در آمریکا) شناخته می‌شوند.

تنها دانشگاه‌ها حق اعطای دکترا و درجه علمی (شایستگی) را دارند. برخی از این دانشگاه‌ها دانشگاه‌های تحقیقاتی هستند و علاوه بر آموزش به جنبه تحقیق نیز تاکید دارند، این دانشگاه‌ها در برابر Fachhochschulen ها قرار دارند که صرفا نظری هستند و تحقیقاتی نیستند. دانشگاه‌هایی که شامل رشته‌های مختلف علمی می‌شوند Volluniversität نام دارند. دسته‌ای از دانشگاه‌ها نیز تنها در یک تخصص خاص دانشجو می‌گیرند که به آنها دانشگاه‌های تکنیکال Technische Universitäten می‌گویند. سایر دانشگاه‌های تخصصی دانشگاه تربیت معلم (Pädagogische Hochschulen)، دانشگاه هنر (Kunsthochschulen) و دانشگاه موسیقی (Musikhochschulen) هستند. دسته‌ای از دانشگاه‌ها دولتی و فدرال هستند و دانشجویان می‌توانند به صورت بینارشته ای و بین‌المللی به تحقیق و توسعه علمی بپردازند، به این موسسات excellence initiative می‌گویند.

این نوع دانشگاه‌ها مانند Universitäten ها مدرک می‌دهند با این تفاوت که این دانشگاه‌ها بر رشته‌های علمی کاربردی تمرکز دارند. دانشجویان این دانشگاه‌ها شانس بیشتری در استخدام شرکت‌ها و صنایع دارند. اساتید این نوع دانشگاه‌ها تنها به حداقل 3 سال تجربه نیازمندند، برخلاف اساتید در دانشگاه‌های سنتی که نیاز به مدرک درجه علمی و انجام تحقیقات (رساله) دارند.

در گذشته، دانشگاه‌های آلمان تنها مدارک Diplom (دیپلم)، Magister (مدرسی، کارشناسی ارشد) و doctorate (دکترا) ارائه می‌دادند. این موضوع در سال‌های اخیر با آمدن مدارک Bachelor و Master و Doctorate منسوخ شدند. اگرچه مدارک دیپلم همچنان در برخی دانشگاه‌ها ارائه می‌شود. مدت زمان معمول برای دریافت مدرک کارشناسی سه سال و شش ترم و برای کارشناسی ارشد دو سال و چهار ترم است. مدارک معمول در آلمان عبارتند از: