ضمایر شخصی در زبان فرانسه
Pronoms personnels
در زبان فرانسه، ضمیر شخصی کلمه‌ای است که در جمله، جایگزین اسم خاص می شود، انواع متفاوتی از ضمایر شخصی وجود دارد که در این درس با هریک از آنها آشنا می‌شویم.
ضمایر شخصی
Pronoms personnels
ضمیر شخصی کلمه‌ای است که در جمله، جایگزین اسم خاص می شود، یا برای اینکه دوباره آن اسم تکرار نشود یا برای اینکه جمله کوتاه‌تر شود. در زبان فرانسه انواع متفاوتی از ضمایر شخصی وجود دارد که در این درس با هریک از آنها آشنا می‌شویم.
انواع ضمایر شخصی:
- ضمایر شخصی فاعلی
- ضمایر شخصی تاکیدی
- ضمایر شخصی فاعلی مستقیم
- ضمایر شخصی فاعلی غیر مستقیم
- ضمایر شخصی انعکاسی
- ضمایر شخصی خنثی
- ضمایر شخصی on، en و y
ضمایر شخصی فاعلی
ضمیر شخصی فاعلی (Pronom personnel sujet) ضمیری است که جایگزین فاعل جمله می شود. این ضمایر در زبان فارسی دارای معادل هستند (من، تو، او، ما، شما، آنها). به مثال‌های زیر توجه کنید:
شما می‌توانید ضمایر فاعلی را در جدول زیر مشاهده کنید:
| فرانسه | فارسی | |
|---|---|---|
| اول شخص مفرد | je | من |
| دوم شخص مفرد | tu | تو |
| سوم شخص مفرد | il/elle | او |
| اول شخص جمع | nous | ما |
| دوم شخص جمع | vous | شما |
| سوم شخص جمع | ils/elles | آنها |
همانگونه که در جدول فوق می‌بینید، ضمایر سوم شخص مفرد و جمع در زبان فرانسه، به دو صورت نوشته شده است. این ضمایر برای جنسیت‌های مذکر و مونث به صورت متفاوت استفاده میشود. "il" و "ils" برای جنسیت مذکر و "elle" و "elles" برای جنسیت مونث استفاده میشود.
ضمایر شخصی تاکیدی
همچنان که از اسم آن پیداست، ضمایر تاکیدی (Pronoms toniques) جهت تاکید، پافشاری یا شدت بخشیدن به اسم یا ضمیری دیگر استفاده می‌شوند. در زبان فارسی، معادلی برای آنها وجود ندارد و از همان ضمایر فاعلی (من، تو، او،...) استفاده میشود. به مثال زیر توجه کنید:
ʺMoiʺ, je vais au marché, et ʺtoiʺ, qu’est-ce que tu fais ?
"من"، من به خانه می‌روم و "تو"، تو چکار میکنی؟
| ضمیر تاکیدی | |
|---|---|
| اول شخص مفرد | moi |
| دوم شخص مفرد | toi |
| سوم شخص مفرد | lui/elle |
| اول شخص جمع | nous |
| دوم شخص جمع | vous |
| سوم شخص جمع | eux/elles |
همانطور که در جدول بالا می‌بینید، ضمایر تاکیدی سوم شخص مفرد و جمع، همچون ضمایر فاعلی، به دو صورت نوشته شده است. این ضمایر برای جنسیت‌های مذکر و مونث به صورت متفاوت استفاده میشود. "lui" و "eux" برای جنسیت مذکر و "elle" و "elles" برای جنسیت مونث استفاده میشود.
توجه
ضمایر تاکیدی تنها برای اشخاص استفاده میشود.
موارد استفاده
1- برای تکرار و تاکید ضمیر فاعلی، برای مثال:
2- پس از عبارت "c’est" (است، هست)، مثلا:
3- پس از حروف اضافه همچون "pour, chez, avec, et, à,…"، برای مثال:
4- همراه با کلمات "aussi و pas"، مثلا:
ضمایر شخصی مفعولی
ضمایر مفعولی (Pronoms compléments d'objet) جایگزین مفعول جمله می شوند. در زبان فارسی این ضمایر معادلی ندارد و ما ضمیر مفعولی را با ترکیب حروف اضافه (معمولا "را" و "به") با ضمیر می سازیم (به من، من را ...). در زبان فرانسه دو نوع ضمیر مفعولی وجود دارد:
- ضمیر مفعولی مستقیم
- ضمیر مفعولی غیر مستقیم
ضمیر مفعولی مستقیم
ضمیر مفعولی مستقیم (Pronoms compléments d'objet direct) جایگزین مفعول مستقیم در جمله میشود (یعنی مفعولی که بلافاصله و بدون هیچگونه حرف اضافه، پس از فعل می‌آید) و مانع تکرار آن میشود. به مثال زیر دقت کنید:
Tu vois le jardin ? Oui, je ʺleʺ vois.
باغ را می‌بینی؟ بله، "آن را" می‌بینیم.
در مثال بالا ʺleʺ جایگزین مفعول مستقیم "jardin" شده است.
Tu ʺmeʺ vois ? Oui, je ʺteʺ vois.
"من را" می‌بینی؟ بله، "تو را" می‌بینم.
در مثال بالا "me" (من را) و "te" (تو را) جایگزین مفعول مستقیم هستند چون فعل "vois" مفعول مستقیم (یعنی بدون حرف اضافه) می‌پذیرد.
در جدول زیر ضمایر مفعولی مستقیم را مشاهده می‌کنید:
| ضمیر مفعولی مستقیم | |
|---|---|
| اول شخص مفرد | me |
| دوم شخص مفرد | te |
| سوم شخص مفرد | le, la |
| اول شخص جمع | nous |
| دوم شخص جمع | vous |
| سوم شخص جمع | les |
توجه
- ضمایر مفعولی مستقیم "me, te, le, la"، در مقابل حروف صدادار (و حرف h بی‌صدا) به شکل 'm', t', l', l درمی‌آیند، برای مثال:
- ضمیر "le" برای اسامی که دارای جنسیت مذکر و ضمیر "la" برای اسامی که دارای جنسیت مونث هستند، استفاده میشود.
ضمیر مفعولی غیر مستقیم
ضمیر مفعولی غیر مستقیم (Pronoms compléments d'objet indirect) جایگزین مفعول غیر مستقیم در جمله میشود (یعنی مفعولی که به واسطه یک حرف اضافه، پس از فعل قرار می‌گیرد) و مانع تکرار آن میشود. به مثال زیر دقت کنید:
Tu téléphones à Marie ? Oui, je ʺluiʺ téléphone chaque semaine.
به ماری تلفن می‌زنی؟ بله، هر هفته "به او" تلفن می‌زنم
در مثال بالا ʺluiʺ (به او) جایگزین مفعول غیر مستقیم "Marie" (ماری) در جمله شده است یعنی مفعولی که بعد از حرف اضافه "à" و بعد از فعل "téléphones" آمده است.
در جدول زیر ضمایر مفعولی غیر مستقیم را مشاهده می‌کنید:
| ضمیر مفعولی غیر مستقیم | |
|---|---|
| اول شخص مفرد | me |
| دوم شخص مفرد | te |
| سوم شخص مفرد | lui |
| اول شخص جمع | nous |
| دوم شخص جمع | vous |
| سوم شخص جمع | leur |
توجه
ضمایر شخصی انعکاسی
ضمایر انعکاسی (pronoms réfléchis) اصولا با افعال دو ضمیره در زبان فرانسه همراه می‌شوند و در کل بیانگر بازتاب عملی هستند که فاعل جمله روی خود انجام می‌دهد. در زبان فارسی میتوان معادل شکل صرف شده واژه "خود" را برای این نوع ضمیر بیان نمود. به مثال زیر دقت کنید:
او "خودش" را می‌شوید.
در مثال بالا ضمیر انعکاسی "se" نشان می‌دهد که عمل فعل روی خود فاعل صورت می‌گیرد در نتیجه به فارسی آن را "خود" یا "خودش" ترجمه می‌کنیم.
Je ʺmeʺ regarde dans le miroir.
من "خودم" را در آینه نگاه می‌کنم.
در مثال بالا ضمیر انعکاسی "me" نشان می‌دهد که عمل فعل روی خود فاعل صورت می‌گیرد در نتیجه به فارسی آن را "خود" یا "خودش" ترجمه می‌کنیم.
در جدول زیر با این ضمایر آشنا می‌شوید:
| ضمیر انعکاسی | |
|---|---|
| اول شخص مفرد | me |
| دوم شخص مفرد | te |
| سوم شخص مفرد | se, soi |
| اول شخص جمع | nous |
| دوم شخص جمع | vous |
| سوم شخص جمع | se, soi |
توجه
-ضمایر انعکاسی "me, te, se"، در مقابل حروف صدادار (و حرف h بی‌صدا) به شکل 'm', t', s درمی‌آیند.
-ضمیر انعکاسی "soi" در مواردی استفاده میشود که فاعل جمله تعریف نشده یا نامشخص باشد. به مثال زیر توجه کنید:
ضمیر شخصی خنثی il
ضمیر خنثی "il" در اصل بیانگر فاعل جمله برای افعال غیرشخصی (اغلب افعال مربوط به آب و هوا) است. در زبان فارسی معادلی برای آن وجود ندارد. به مثال زیر دقت کنید:
باران می‌بارد.
در مثال بالا ضمیر خنثی "il" آمده است و به وضعیت آب و هوا برمی‌گردد در حقیقت برای اشاره به آمدن باران از ضمیر "il" استفاده کردیم.
ضمیر شخصی on
در زبان محاوره‌ای، بجای ضمیر "nous" (ما) از ضمیر "on" استفاده میشود اما با این تفاوت که فعل پس از آن، همیشه به "شکل سوم شخص مفرد" صرف میشود، اما در باطن، معنای سوم شخص جمع را می‌رساند. به مثال زیر را توجه کنید:
نکته
ضمیر "on" کاربرد دیگری نیز دارد و آن زمانی است که فاعل نامشخص باشد، در این حالت، ضمیر "on" جزو ضمایر نامعین تلقی میشود، زیرا فاعل ممکن است یک نفر باشد و یا تعدادی بی‌شمار؛ به همین دلیل، جمله معنای مجهول می‌دهد، چرا که فاعل آن در حالت کلی نامعین است، برای مثال:
ضمیر شخصی en
ضمیر "en" جایگزین اسامی میشود که پس از حروف تعیین نامعین "un, une, des" و یا حروف تعریف بخشی "du, de la, de l’, des" قرار می‌گیرند. ضمیر "en" در باطن معنی "از آن" می‌دهد. به مثال زیر دقت کنید:
Ils ont des enfants ? Oui, ils en ont deux.
آنها "بچه" دارند؟ بله، دو تا (از آن) دارند.
در مثال بالا ضمیر "en" (از آن) جایگزین "enfants" (بچه) شده است که پس از حرف تعریف نامعین "des" آمده است.
Vous avez du lait ? Oui, j’en ai.
شیر دارید؟ بله، (از آن) دارم.
در مثال بالا ضمیر "en" (از آن) جایگزین "lait" (شیر) شده است که پس از حرف تعریف بخشی "du" آمده است.
ضمیر "en" همچنین جایگزین مفعول برای افعالی است که پس از آنها حرف اضافه "de" قرار گیرد، مثلا:
ضمیر شخصی y
ضمیر "y" جایگزین اسامی میشود که پس از حروف اضافه " à" و "en"، به یک مکان اشاره کند، که در این صورت معانی "به آنجا"، "در آنجا" را منعکس خواهد نمود. به مثال زیر دقت کنید:
Vous allez à la banque ? Oui, j’y vais.
به بانک می‌روید؟ بله، به آنجا می‌روم.
در مثال بالا ضمیر "y" (به آنجا) جایگزین اسم "la banque" (بانک) شده است که پس از حرف اضافه "à" آمده است.
Ils sont en Iran ? Oui, ils y sont.
آنها در ایران هستند؟ بله، در آنجا هستند.
در مثال بالا ضمیر "y" (در آنجا) جایگزین اسم "Iran" (ایران) شده است که پس از حرف اضافه "en" آمده است.
ضمیر "y" همچنین جایگزین مفعول برای افعالی است که پس از آنها حرف اضافه "à" قرار دارد و در این حالت معنای "آن را، به آن" خواهد داشت. به مثال زیر دقت کنید:
