الفاعل
فاعل یک اسم مرفوع است که بعد از فعل معلوم میآید تا نشان دهد که فعل به چهکسی و یا چهچیزی تعلق دارد. در این درس به فاعل و انواع آن پرداختیم.
فاعل یک اسم
به مثالهای زیر توجه کنید:
كَتَبَ
دانشآموز درس را نوشت.
الطَّالِبُ ← فاعل
ذَهَبْ
به دانشگاه رفتم.
تُ ← فاعل
فاعل حتماً قبل از فعل بیاید.
اسم ظاهر
به مثال زیر توجه کنید.
ذَهَبَتْ
دانشآموز به مدرسه رفت.
الطَّالِبَةُ ← فاعل (اسم ظاهر)
آن
به مثال زیر توجه کنید.
أَنْتُمْ كَتَبْ
شما درس را نوشتید.
تُمْ ← فاعل (ضمیر بارز)
ضمیر مستتر فاعلی است که در ظاهر فعل دیده
برای فهم مطلب مذکور به مثالهای زیر توجه کنید:
به کار میروم. ← من
أَنَا مستتر
آنجا بنشین. ← تو
أَنْتَ مستتر
همانطور که مشاهده میکنید در دو جمله فوق، بعد از فعل لفظ فاعل (اسم ظاهر)
تمامی افعال ماضی جز دو صیغه غائب و غائبة فاعل بهصورت ←
در فعل مضارع در 9 صیغه
و در دو صیغه غائب و غائبة در صورت آمدن اسم ظاهر فاعل ← همان خواهد بود اما در غیر این صورت فاعل ← ضمایر مستتر هُوَ و هِيَ خواهند بود.
از تمام 6 صیغه امر
اعراب فاعل رفع است یعنی فاعل مرفوع میباشد. لذا اگر فاعل اسم معرب باشد، رفع آن اصلی، فرعی و یا تقدیری است؛ و اگر مبنی باشد، رفع آن محلی است یعنی محلاً مرفوع میشود.
دقت داشته باشید اگر فاعل اسم ظاهر باشد، میخواهد مفرد باشد و یا مثنی و جمع؛ در هرصورت فعل بهصورت
به مثالهای زیر توجه کنید.
ذَهَبَتْ
دو دانشآموز رفتند.
ذَهَبَتْ
دانشآموزها رفتند.
ذَهَبَ
دو دانشآموز رفتند.
همانطور که در جملات فوق ملاحظه میکنید اگر فاعل اسم ظاهر مفرد، مثنی و یا جمع باشد در هر صورت فعل بهصورت مفرد میآید.
اما اگر دقت کرده باشید متوجه این امر میشوید که افعال با فاعل از نظر